Jumat, September 20, 2024

Pedoman Hiduik

“Katiko ado ditahan

Lah tak ado baru dimakan

Bakulimaik sabalun habih

Ingek ingek sabalun kanai.

 

Asa lai jio-jio patuang

Asa lai angok angok bauang

Nan tidak dicari juo

Batanam nan bapucuak

Mamaliharo nan banyawo

Dibaliak baliak mangko dibalah.

 

Dek caba mako mularaik

Dek himaik mako kayo

Dek ameh mako kameh

Dek padi mako manjadi.

 

Pangka cadiak kuaik batanyo

Pangka arih suko barundiang

Pangka kayo hiduik bahimaik

Pangka mularaik karano pamaleh

Pangka hino dek paduto

Pangka maliang dek panjudi

Pangka pandeka capek kaki ringan tangan

Pangka pandai rajin baguru

Nak jan sasek rajin batanyo

Nak mulie basiluruih hiduik.

 

Bahimaik sabalun habih

Sadiokan payuang sabalun hujan

Manjilih ditapi aie

Maradeso diparuik kanyang.

 

Kayu hutan bukan andaleh

Elok dibuek ka lamari

Tahan bahujan namuah bapaneh

Baitu caro mancari rasaki.

 

Sasek di ujuang jalan

Baliak ka pangka jalan

Takuik di ujuang badie

Lari ka pangka badie.

 

Diatue cupak nan duo

Dikaji kato nan ampek

Dalam tambo lah tasuo

Disinan paham mangkonyo dapek.

 

Barang nan tingga didatakan

Mauleh mano nan singkek

Malunakkan mano nan kareh

Manganduekan mano nan tagang

Marapekkan mano nan jarang

Manjinakkan mano nan lia

Mamanuahkan mano nan lakang.

 

Adaik limbago ateh dunie

Sampik lapang ka dirasai

Sakik sanang pamainan hiduik

Hiduik mati dirasai juo.

 

Jikok mamacik taguah taguah

Jikok manimbang samo barek.

 

Dek rajin pandai nan datang

Dek malu buruak nan tumbuah

Hari pagi mananti patang

Dikana diri sarato tubuah.

 

Indak bak karabang talue itiak

Eloknyo tabuang sajo

Indak babaliak ka dapue lai

Elok tungkuih tak barisi

Gadang agak tak manyampai.

 

Kok tasangkuik elok di nan tinggi

Kok basanda elok di nan gadang

Dibaliak pandakian ado panurunan

Dibaliak panurunan ado pandakian

Elok diambiak jo etongan

Buruak dibuang jo mupakaik.

 

Bakato sapatah dipikiri

Bajalan salangkah maliek suruik

Muluik tadorong ameh pandahannyo

Kaki tataruang inani pandahannyo

Urang pandorong gadang kanai

Urang pandareh hilang aka.

 

Salah tariak mangumbalikan

Sasek suruik talangkah kumbali

Salah pado Allah Tobaik

Salah ka manusia minta maaf

Kok gawa maisi

Adie nan ka dipakai.

 

Babatulan babayaran

Basalahan bapatutan

Jikok jauah bahambatan

Jikok dakek batungguan

Jikok barabuik katangahkan.

 

Suarang diagiah, sakut dibalah

Utang babaie, bapituang ditarimo

Kok manyalang dikumbalikan.

 

Kok nan elok tapabuek

Basaluak carano datang

Kok nan buruak tapabuek

Batimbun sabuik dipungguang.

 

Cancang latiah niniak moyang

Tambilang basi rang tuo tuo

Ditabeh sanak baluka

Dibuek banda baliku

Tatumbuak di bukik bagali

Tatumbuah dibatu dipahek

Tibo dibatang dikabungi

Ditaruko makonyo jadi.

 

Duduak marauik ranjau

Tagak maninjau jarak

Hari sahari dipatigo

Malam samalan dipahampek

Nan barisuak bukan kini

Nan kini bukan kapatang

Satitiak jadikan lauik

Sakapa jadikan gunuang.

 

Manilantang lalok mambilang kasau

Manungkuik lalok mahetong lantai

Mahereang lalok mambilang dindiang.

 

Sakali mambuka puro

Duo tigo utang salasai

Sakali mandayuang biduak

Duo tigo pulao talampaui.

 

Mangurangi ancak ancak

Malabiahi sio sio

Mamakan habih habih

Manyuruak hilang hilang.

 

Manusia tahan kieh

Binatang tahan palu

Kilek camin lah kamuko

Kilek baliuang lah kakaki

Tagisia labiah bak kanai

Tasingguang labiah bak jadi.

 

Basilek diujuang lidah

Manikam diujuang karih

Bamain di ujuang padang

Tahan dikieh kato putuih

Tahu dikilek sarato bayang

Tahu digelek kato habih

Tahu dihereang jo gendeang

Sarato kurenah jo bainah

Tahu dirantiang kamalantiang

Tahu didahan nan kamahimpok.

 

Baburu ka pinang data

Dapek ruso balang kaki

Kalau baguru kapalang aja

Bagai bungo kambang tak jadi.

 

Anjalai tumbuah dimunggu

Sugi sugi dirumpun padi

Nak pandai sungguah baguru

Nak tinggi tingkekkan budi.

 

Katiadoan ameh buliah dicari

Katiadoan aka putuih bicaro

Tak baameh putuih tali

Tak barak taban bumi.

 

Kurai taji pakan sinayan

Urang tuo manggaleh lado

Capek kaki ringan tangan

Namun salero lapeh juo.

 

Pitalah rami balainyo

Urang sumpu manjua lapiak

Sasuku gulo sakati

Tanah sabingkah alah bapunyo

Rumpuik sahalai lah bamiliak

Malu nan alun dibagi.

 

Barakik rakik ka hulu

Barang ranang katapian

Basakik sakik dahulu

Basanang sanang kamudian.

 

Laka jo dulang dalam lubuak

Sasah tali barendo bukan

Aka hilang paham tatumbuak

Basarah diri pado Tuhan.

 

Urang pamberang tangga iman

Urang pambangih hilang aka

Urang pandareh lakek kanai

Urang pancameh mati jatuah

Urang parentak gadang kanai

Urang pamanjek mati jatuah

Urang panyalam mati lameh

Urang pamanggok lapa paruik

Urang pandingin mati hanyuik

Urang paningadah kalimpanan

Urang panyaba kasihan Allah.

 

Pangka cadiak kuaik batanyo

Pangka kayo himaik jo luruih

Pangka mularaik maleh jo duto

Pangka maliang suko jo judi

Pangka pangdeka capek kaki ringan tangan

Pangka pandai rajin baguru.

 

Mancancang balandasan

Mamikue bapa aleh

Bajalan ba aleh tapak

Malompek batumpuan

Mangaie baumpan

Bakato batipuan.

 

Balaie manuju pulau

Malantiang manuju tampuak

Bakato manuju bana.

 

Patah kapak batungkek paruah

Patah paruah batilakan

Sataba taba pungguang ladiang

Kok diasah katajam juo.

 

Bia alah sabuang asa manang sorak

Bia kaniang baluluak asa tanduak makan

Bia bagantuang diikue anjiang asa salamaik kasubarang.

 

Bukan dek takuik mandi kini

Hanyo den takuik mambuang jalo

Bukan den takuik mati kini

Hanyo den takuik hiduik marano.

 

Baranang kahulu aie

Jan lupo dirantiang lapuak

Alah sanang hiduik didunie

Kana juo kamati isuak”..

[Buku: Kato Pusako Minangkabau, Oleh: A.B Datuak Majo Indo].

Direkomendasikan oleh Adv. Addy djulizal Masdar, S.Ag (Advokad, Penulis, Wartawan Demokratis Sumbar)

Related Articles

TINGGALKAN KOMENTAR

Silakan masukkan komentar anda!
Silakan masukkan nama Anda di sini

Latest Articles